Küresel gıda kayıpları

Uluslararası Tarım Kalkınma Fonunun (IFAD) açıklamasına göre, gıda kayıpları hasat ve perakende satışlar arasında meydana geliyor. Bu aynı zamanda hasat sonrası kayıplar olarak biliniyor. Bu durum ise bir çok gelişmekte olan ülkelerde temel sıkıntı olarak gıda güvenliğini ve gelir güvenliğini tehlikeye atıyor.

IFAD kendini gıda kayıplarındaki bu olumsuz durumu hafifletmeye adamış.

IFAD gıda kayıplarını azaltmak amacıyla tavsiye ettiği hususları on madde ile açıklıyor.

1.     Finansmana erişim

Çiftçileri kayıpları azaltacak ana sıkıntılardan biri gelişmiş hasat sonrası tesisleri ve ekipmanı satın almak için finans vasıtalarının eksikliği tespitinde bulunuyor. Çiftçilere finans erişimi geliştirmek amacıyla, IFAD gıda kayıplarını azaltmak için çiftçi kooperatiflerini, küçük ve orta ölçekli işletmeleri önemli görüyor.

2.     Çiftçilerin pazarlara bağlantısını sağlamak

Eğer çiftçiler ürünlerini satıp kar elde edemiyorlarsa, gıda kayıplarını azaltmak maksadıyla yatırım yapmak için istekli olmuyorlar. Gıda kayıp faaliyetlerinde yatırımı artıracak bir diğer temel adım ise üreticileri karlı pazarlara yönlendirmek.

3.     Tahıllar için çiftlikte depolama ortamını iyileştirme

Gelişmekte olan ülkelerde tahıl kayıplarını azaltmak için geniş bir şekilde uygulanan önemli çözümlerden biri çiftlik depolama teknolojilerinde gelişme. Eğer doğru bir şekilde kullanılırsa, tercihlerde en yaygın olanı metal konteyner ve hermetik torbaların yaklaşık olarak sıfır seviyesinde tahıl kayıplarını azaltabileceği, ev tüketimi ve satış için gıda mevcudiyetini artırmak yönünde çiftçilere imkan tanıyacağı ifade ediliyor.

4.     Tahıl kurutma ekipmanının kalitesini artırmak

Tahıl değer zincirinde depolama esnasında kalite ve miktarda meydana gelen kayıpların çoğu uygun olmayan tahıl kurutma nedeniyle meydana geliyor. Kurutmada tahılların kayıplarında iki büyük sebep ise küf zararı ve aflotoksin kirlenmesinin olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle çiftçilere ve çiftçi organizasyonlarına gelişmiş kurutma ekipmanı elde etmelerine yardım etmek, basit branda ve kapaklardan gelişmiş tahıl kurutma ekipmanına ve muhafazasına geçmek böylece yağmurdan korunarak çoğu durumlarda gıda kayıplarını azaltmak tavsiye ediliyor.

5.     Taze ürün için soğuk depolamayı sağlamak

Kayıpların en yüksek seviyesi taze ürün değer zincirlerinde meydana geliyor. Özellikle meyveler ve sebzeler, aynı zamanda balık, et ve süt bu kategoride yer alıyor. Sıcaklık taze ürünün bozulmasında önde gelen sebeplerden ve soğuk zincir ekipman ve altyapı eksikliği gelişmekte olan ülkelerde kayıpların yüksek olmasına yol açıyor. Satın alınabilir ve uygun soğutma ekipmanı elde etmede çiftçileri ve tüccarları desteklemek taze ürün kayıplarını önemli ölçüde azaltabileceği öngörülüyor

6.     Nakliyenin güçlendirilmesi

Uzak kırsal alanlarda yaşayan çiftçiler için ulaşım eksikliği belkide en büyük sıkıntı. Bu pazara erişimi engellemekte, ulaşım süresini artırmakta ve ürünün zarar görme riskini artırmakta. Ulaşım altyapısını geliştirmek gıda kayıplarının azalmasında kayda değer etki yapacağı bekleniyor.

7.     Ticari depolama inşa etmek

Kolektif depolama tesisleri ise, fiyatların artmasını bekleyen ve çiftlik depolama teknolojilerinde eksiklik çeken çiftçilerin ürünlerini güvenli bir şekilde depolamaları bir çözüm olabileceği bekleniyor.

8.     Çiftçileri eğitmek

Ekipman ve altyapı eksikliği temel bir sıkıntı olmasına rağmen küçük çiftçiler arasında kapasite ve farkındalık eksikliği hafife alınmamalı. Hasat sonrasındaki yönetme ve ürünlerin depolanmasındaki yönetim için çiftçilerin eğitimi gıda kayıplarını azaltmak için önemli görülüyor. Örneğin hasat, ürün kurutma, nem yönetimi ve güvenli depolamanın zamanlamasındaki becerilere çoğu çiftçilerin gelişmekte olan ülkelerde sahip olmadıkları hatırlatılıyor.

9.     Veri toplama

Doğru hedefleme, değerlendirme ve gıda kayıp azaltma müdahalesinin tanımlamasını engellerken, kayıpların sebepleri ve miktarlarında bir diğer önemli sınırlandırma ise doğru veri eksikliğinin olması. 

Gıda kayıplarının nicel ve nitelik analizi için değişik metodolojiler bulunuyor. En önemli yaygın olanı FAO gıda kayıp değerlendirme metodolojisi, örneğin bilinen bir değer zinciri için kritik kayıp noktalarını tanımlamaya imkan tanıması, böylece müdahalenin daha doğru bir hedeflenmesine izin veriyor olacak.

10. Politikalar geliştirmek

Gıda kayıp azaltılmasını ulusal tarım stratejilerine entegrasyonda hükumetleri desteklemek azalan gıda kayıplarını sağlamak için gereken uzun vadeli politik taahhütlerin sağlanması maksadıyla önemli görülüyor. Bu durum finansal destek ve teknik uzmanlık açısından destek gerektirebilir.

Dünya çapında bir milyara yakın aç ve yetersiz beslenen insanın bulunuyor. Bu nedenle gıda üretimi hasat sonrası kayıplara ilaveten başka engellerle karşı karşıya bulunuyor...